دندانپزشکی دکتر علیرضا رجائی متخصص پونک

سوالات عوارض و درمان

تعریف معمول برای درای ساکت (حفره خشک)، بروز درد خفیف حدود دو تا چهار روز پس از کشیدن دندان می‌باشد. درد درای سوکت اغلب با بوی بد دهان و طعم ناخوشایند در دهان همراه است. با بروز این درد، واضح است که درمان مناسب با مشکل روبه رو می‌شود. حفره خشک وضعیتی است که در آن التهاب استخوان فک (یا استخوان آلوئولار) پس از کشیدن دندان اتفاق می‌افتد. این وضعیت همچنین به “استتیس آلوئولار” شناخته می‌شود و یکی از عوارض بسیاری است که می‌تواند در اثر کشیدن دندان اتفاق بیفتد. وقوع درای ساکت نسبتا نادر است و در حدود 2٪ از موارد کشیدن دندان رخ می‌دهد. با این حال، زمانی که فرآیند شامل حذف دندان آسیاب سوم نهفته در فک پایین (دندان عقل پایین) باشد، این درصد به حداقل 20٪ افزایش می‌یابد
پس از کشیدن دندان میزان خاصی از درد و ناراحتی طبیعی است. با این حال، می‌توانید درد عادی را با یک مسکن تجویز شده توسط دندانپزشک یا جراح دهان خود کنترل نمایید، و درد با زمان کاهش خواهد یافت. اگر در روزهای بعد از کشیدن دندان، دچار درد جدید یا بدتر شدن درد قبلی شدید، بلافاصله با دندانپزشک یا جراح دهان تماس بگیرید.
کلینیک دندانپزشکی مانا و دکتر رجائی می‌تواند در این زمینه یاری رسان شما باشد. لطفا برای دریافت مشاوره و رزرو نوبت از کادرمطب از طریق شماره‌های 02188688828 یا 02144405090 تماس حاصل فرمایید.
چه چیزی باعث درای ساکت می‌شود؟
درای ساکت عمدتا در افرادی ایجاد می شود که سلامت دهان و دندان ضعیفی قبل یا بعد از کشیدن دندان دارند یا کشیدن دندانشان سخت باشد یا از قرص های ضدبارداری استفاده کنند که ممکن است در بهبودی اختلال ایجاد کند . سیگار بکشد یا از تنباکو استفاده کند که روند بهبودی را کند می کند.و یا پس از کشیدن دندان به درستی از دهان خود مراقبت نکند. یا سابقه ساکت خشک داشته باشد همچنین اگر بعد از کشیدن دندان از نی بنوشید که می تواند لخته را از بین ببرد یا بعد از کشیدن دندان زیاد آبکشی کنید و تف کنید که می تواند لخته را از جای خود خارج کند همه این عوامل می تواند ایجاد درای ساکت کند هرچند که گاهی بدون این عوامل هم ممکن است درای ساکت ایجاد شود.

درای ساکت معمولا در اثر از بین رفتن جزیی یا کلی لخته خون در سوکت دندان پس ازکشیدن دندان اتفاق می‌افتد. به طور معمول، پس از کشیدن دندان، لخته خون برای پوشش و محافظت از استخوان فک زیرین، به عنوان اولین گام در بهبودی تشکیل می‌شود. اگر لخته خون از بین برود یا تشکیل نشود، استخوان در معرض هوا قرار می‌گیرد و بهبودی به تعویق می‌افتد. به طور کلی حفره خشک نتیجه‌ای از عوامل باکتریایی، شیمیایی، مکانیکی و فیزیولوژیکی است. در زیر نمونه‌هایی برای هر کدام مطرح شده است:

باكتريایی: عفونت از پیش موجود مانند بيماري پريودنتال (يا پريودنتيت) كه قبل از کشیدن دندان در دهان وجود دارد، مي تواند مانع از ايجاد لخته خون شود. بعضی از باکتری‌های دهانی می‌توانند باعث تجزیه لخته خون شوند.
شیمیایی: نیکوتین مصرفی توسط سیگاری‌ها سبب کاهش جریان خون در دهان می‌شود. در نتیجه، لخته شدن خون ممکن است در محل کشیدن دندان با شکست مواجه شود.
مکانیکی: مکیدن از طریق نی، شستشوی شدید، تف کردن یا کشیده شدن بر روی سیگار موجب تخریب و از دست رفتن لخته خون می‌شود.
فیزیولوژیک: هورمون‌ها، استخوان فک متراکم و یا ذخیره خون ناکافی عوامل ایجاد کننده لخته خون هستند.

علائم و نشانه‌های حفره خشک چیست؟

یک علامت رایج سوکتی است که لخته خون را به صورت جزیی یا کلی از دست داده است. استخوان فک ممکن است در سوکت قابل مشاهده باشد و بافت‌های اطراف ممکن است به دلیل بهبودی ضعیف خاکستری به نظر برسند. علائم درای سوکت شامل درد مداوم می‌باشد که چند روز پس از کشیدن دندان وجود دارد. درد ممکن است به قسمت‌های دیگر سر مانند گوش‌ها و چشم‌ها در همان طرف صورت منتشر شود. بوی بد دهان و طعم بد نیز ممکن است به دلیل انباشت باقی مانده‌های مواد غذایی و باکتری‌ها در سوکت وجود داشته باشد.
عوامل خطر برای ایجاد حفره خشک چیست؟

قبل از کشیدن دندان، عوامل خطر برای ایجاد حفره خشک شامل سیگار کشیدن، وجود دندان عقل نهفته، زن بودن و داشتن سن بیش از 30 سال، می‌باشند. سیگار کشیدن به عبت وجود نیکوتین موجود در سیگار یک عامل خطر برای ایجاد حفره خشک خواهد بود . قرار گرفتن در معرض نیکوتین، ذخیره خون در دسترس برای بهبودی در سوکت را کاهش می‌دهد و می‌تواند از ایجاد لخته خون در محل کشیدن دندان جلوگیری کند. کشیدن دندان آسیاب سوم نهفته (دندان‌های عقل نهفته) می‌تواند آسیب زننده باشند زیرا ممکن است نیاز به برداشتن اندکی از بافت لثه اطراف و استخوان فک باشد یا ممکن است در طول عمل جراحی تحت تاثیر قرار بگیرند. اگرچه کشیدن دندان ضروری است، اسیب حاصل می‌تواند احتمال بروز حفره خشک را افزایش دهد. عفونت‌های قبلی مانند بیماری پریودنتال یا پریودنتیت در محل کشیدن می‌تواند فرد را مستعد درای سوکت کند. کشف شده است که زنان بیشتر از مردان دچار درای ساکت می‌شوند. این مسئله ممکن است به عوامل هورمونی مانند استفاده از قرص‌های ضد بارداری خوراکی یا تغییرات هورمونی طبیعی در طول دوره قاعدگی زن مربوط باشد. بیماران بالای 30 سال دندان آسیاب سوم نهفته دارند، در معرض خطر بالاتری برای ایجاد حفره خشک هستند. با بالا رفتن سن، استخوان فک متراکم‌تر و ذخیره خون در دسترس کمتر می‌شود. استخوان فک متراکم خطر ایجاد آسیب را افزایش می‌دهد و کمبود خون باعث کاهش شكل گیری لخته خون و بهبودی به موقع می‌شود.
درای ساکت چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص درای سوکت بر اساس تاریخچه درمان دندانپزشکی، معاینه بالینی و علائم فردی می‌باشد. زمان بندی شروع علائم می‌تواند یک شاخص مناسب برای حفره خشک باشد. در طول بهبودی طبیعی، ناراحتی کشیدن دندان باید در طول زمان کاهش یابد. با این حال، اگر درد افزایش یابد، نشان می‌دهد که بهبودی با تاخیر مواجه شده است و ممکن است به دلیل حفره خشک باشد. به طور معمول، علائم حفره خشک دو تا چهار روز پس از کشیدن دندان ایجاد می‌شود. اکثر موارد درای ساکت در هفته اول پس از کشیدن دندان اتفاق می‌افتند.
درمان درای ساکت چیست؟

درمان درای سوکت بر کاهش علائم، به ویژه درد، تمرکز دارد. درمان درای ساکت ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شستشوی سوکت

شستشوی سوکت می‌تواند هر گونه بقایای مواد غذایی یا سایر آلودگی‌ها را که ممکن است به درد یا عفونت احتمالی منجر شوند، برطرف کند.
پانسمان با دارو

دندانپزشک شما یا جراح دهان ممکن است سوکت را با ژل دارویی یا خمیر و پانسمان‌های دارویی ببندد. این کار می‌تواند تسکین درد نسبتا سریع را فراهم کند. شدت درد و سایر علائم شما تعیین می‌کنند که آیا نیاز به تعویض پانسمان دارید و چند روز یک بار انجام شود و یا آیا نیاز به درمان دیگری دارید یا خیر.
داروهای مسکن

از پزشک بپرسید کدام داروی مسکن برای وضعیت شما بهترین انتخاب می‌باشد. به احتمال زیاد به یک داروی تجویزی نیاز خواهید داشت.
شستشوی سوکت در خانه

هنگامی که پانسمان برداشته می‌شود، ممکن است لازم باشد که سوکت را در خانه بشویید تا بهبودی را تسریع کرده و بقایای موجود را برطرف کنید. به طور معمول، دستورالعمل‌هایی به همراه یک سرنگ پلاستیکی دارای نوک منحنی برای وارد کردن آب، آب نمک و یا دهانشویه تجویزی به داخل سوکت، دریافت خواهید کرد. به احتمال زیاد لازم است شستشو را تا زمانی ادامه دهید که هیچ گونه باقی مانده مواد غذایی در سوکت وجود نداشته باشد.
پس از شروع درمان، ممکن است سریعا کاهش درد را احساس کنید. درد و علائم دیگر رو به بهبودی خواهند رفت و احتمالا طی چند روز از بین خواهند رفت. با این حال، قرار ملاقات‌های برنامه ریزی شده برای تعویض پانسمان و مراقبت‌های دیگر را با دندانپزشک یا جراح دهان خود داشته باشید.
آیا درمان‌های خانگی برای درای ساکت وجود دارد؟

درمان خانگی برای درای سوکت معمولا شامل مدیریت موقت درد می‌باشد تا زمانی که بتوان به یک متخصص دندانپزشکی برای درمان مراجعه کرد. روش‌های ممکن برای کاهش درد شامل استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه برای کنترل درد، کمپرس سرد یا قرار دادن بسته یخ روی قسمت تحت تاثیر صورت (15 دقیقه قرار دادن و 15 دقیقه برداشتن)، شستشو با آب نمک برای حذف بقایای مواد غذایی و استفاده از روغن گل میخک (یک تا دو قطره روغن گل میخک را روی یک پنبه تمیز ریخته و به آرامی روی ناحیه آسیب دیده قرار دهید). باز هم، این روش‌ها فقط برای تسکین درد موقت هستند. تاخیر در مراجعه به دندانپزشک یا جراح برای پیگیری می‌تواند درد و همچنین زمان بهبودی را طولانی کند.
میانگین زمان بهبودی برای حفره خشک چقدر است؟

میانگین زمان بهبودی هفت تا 10 روز است، زیرا این مدت مقدار زمان لازم برای رشد بافت‌های جدید و پوشش سوکت در معرض هوا می‌باشد.
میزان بهبودی حفره خشک چقدر است؟

میزان بهبودی خوب است زیرا اغلب عواقب طولانی مدتی وجود ندارد. هنگامی که بافت قادر به پوشاندن استخوان باشد، بهبودی به طور طبیعی رو به پیشرفت خواهد بود.
آیا می‌توان از درای سوکت پیشگیری کرد؟

پیشگیری از ایجاد درای سوکت ممکن است تحت تاثیر روش‌های استفاده شده توسط دندانپزشک یا جراحی باشد که کار کشیدن دندان را انجام می‌دهد. چنین روش‌های پیشگیرانه عبارتند از: (1) قرار دادن پانسمان با یا بدون آنتی بیوتیک در جراحی (به عنوان مثال تتراسایکلین) و / یا (2) قرار دادن بخیه‌هایی برای محافظت از لخته خون. این جزئیات را می‌توان قبل از این فرآیند با دندانپزشک یا جراح مورد بحث قرار داد تا تعیین کنید آیا این روش‌های پیشگیرانه توصیه می‌شودیا خیر. بعد از کشیدن دندان، باید از برخی از فعالیت‌های روزانه از قبیل سیگار کشیدن، نوشیدن با نی، تف کردن یا شستشوی شدید اجتناب شوند،. رژیم غذایی باید یک رژیم غذایی نرم باشد. ناحیه باید با شستشوی ملایم با یک محلول ضد باکتریایی مانند دهانشویه کلرهگزیدین (پریدکس)، تمیز نگه داشته شود. این دهانشویه ممکن است توسط جراح تجویز شود. مهم است که دستورالعمل‌های خاصی که توسط دندانپزشک یا جراح برای مراقبت از ناحیه کشیدن ارائه می‌شود را در خانه دنبال دنبال کنید. در نهایت، مطالعات اخیر نشان داده است که میزان بروز حفره خشک در زنان در صورت کشیدن دندان در طول دوره قاعدگی، به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. هنگامی که کشیدن دندان‌ها می‌تواند به صورت انتخابی برنامه ریزی شود، توصیه می‌شود این روش را در طول دوره قاعدگی انجام دهید. به این ترتیب، به علت تغییرات هورمونی مرتبط با چرخه قاعدگی، خطر درای سوکت می‌تواند از بین برود.
رای درمان این معضل بهتر است بیمار به دندانپزشک مراجعه کند اما راه حل هایی خانگی نیز وجود دارد که تا زمان مراجعه به متخصص می توان برای تسکین درد و ناراحتی از آنها استفاده نمود. شما می توانید راهکارهای زیر را به بیمارانتان توصیه نمایید...:

روغن گل میخک
این روغن دارای خواص ضدعفونی کننده و ضدباکتری است و بنابراین در برابر عفونت بسیار مفید عمل می کند. همچنین با داشتن ماده اوژنول (Eugenol)به کاهش درد نیز کمک می کند. آغشته کردن یک گاز استریل به یک یا دو قطره از این روغن و قرار دادن روی محل دندان کشیده شده، می تواند مفید واقع شود. نکته بسیار مهم، توجه به این موضوع است که چنین روشی صرفاً به عنوان راهکاری موقتی به کار رود؛ استفاده بیش از اندازه از این روغن می تواند به نکروز منجر شود و سلول ها به دلیل فقدان جریان خون، بمیرند.

آب نمک
شستشوی دهان با آب نمک به تسکین تورم و میکروب ها کمک می کند. همچنین ذرات غذایی که در ساکت گیر افتاده اند را خارج می سازد. تمیز نگه داشتن حفره به خودی خود منجر به کاهش درد و عفونت می شود. بنابراین به بیماران توصیه نمائید که پس از کشیدن دندان، شستشو با آب نمک را فراموش نکنند. اینکار ضمن کمک به روند بهبودی، به راحتی لخته های خون را از محل خارج می کند.

کمپرس سرد و گرم
استفاده از کمپرس های سرد و گرم پس از کشیدن دندان، به کاهش احتمال ایجاد درای ساکت کمک می کند. در 24 ساعت اول می توان از یخ و کمپرس سرد برای کاهش درد و تورم استفاده کرد. دقت شود که یخ نباید به صورت مستقیم روی بافت دهان قرار گیرد بلکه آن را خارج از دهان روی صورت قرار دهید. در 48 ساعت پس از کشیدن دندان نیز استفاده از کمپرس گرم برای کاهش ناراحتی کاربرد دارد.

عسل
در پژوهشی که در سال 2016 انجام گرفت، عسل به عنوان یکی از مواد مفید برای درمان عارضه درای ساکت شناخته شد. خواص آنتی باکتریال این ماده به تسریع درمان عفونت کمک کرده و احتمال ایجاد نکروز را کاهش می دهد. کافیست گاز استریل را به عسل آغشته نموده و به آرامی روی محل بگذارید.

داروهای NSAIDs
داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)داروهایی هستند که با مهار آنزیم سیکلو اکسیژناز، مانع از ساخته شدن پروستاگلاندین در بدن شده و منجر به سه دستاورد مهم شامل تسکین درد، کاهش التهاب بافتی و کاهش تب خواهد شد. ایبوپروفن یکی از مشهورترین داروهای این دسته است که در صورت ناتوانی در کاهش درد، نیاز به تجویز داروهای قوی تر توسط متخصص احساس می شود.

زردچوبه
زردچوبه یکی از موادی است که با داشتن خاصیت ضدالتهابی برای درمان درای ساکت توصیه شده است. کورکومین موجود در زردچوبه، خاصیتی شبیه داروهای غیراستروئیدی مانند آسپرین و ایبوپروفن دارد. در مطالعه ای انجام شده در سال 2018، ترکیب زردچوبه و روغن خردل به کاهش ناراحتی و درد مبتلایان به حفره خشک منجر شد.

چای سیاه و سبز
چایی در هر شکل خود، از جمله داروهای سنتی برای درمان درای ساکت محسوب می شود. ضدباکتری، ضدالتهاب، تسکین دهنده و ضدعفونی کننده. بهتر است ابتدا اجازه دهید سرد شود و سپس محل را آغشته نمائید.

آلوئه ورا
تحقیقات نشان داده که گیاه آلوئه ورا نه تنها به بهبود درای ساکت کمک می کند بلکه حتی از بروز آن جلوگیری به عمل می آورد. همچنین ضمن کمک به تشکیل کلاژن و افزایش جریان خون، به التیام زخم و جراحت منجر می شود. برای اینکار از گاز آغشته به ژل آلوئه ورا استفاده نمائید.

مراقبت، مراقبت و مراقبت!
در صورت ابتلا به درای ساکت، با رعایت نکته های کوچک، خودتان به بهبود وضعیت کمک کنید. عدم مصرف دخانیات و عدم استفاده از نی هنگام نوشیدن بعد از کشیدن دندان توصیه می شود. ضمن مراقبت ویژه از ناحیه مبتلا به درای ساکت، از بهداشت دهان و دندان در این دوره نیز نباید غفلت کرد.

دندانپزشک می تواند درای ساکت را با معاینه بصری تشخیص دهد. همچنین استفاده از اشعه ایکس به آگاهی از گسترش عفونت و وضعیت استخوان کمک می کند. ابتدا دهان با آب نمک یا محلولی مشابه شستشو داده می شود تا دبری ها به طور کامل از حفره ها خارج شوند. سپس با استفاده از ژل های دارویی، به کاهش سرعت درد کمک کرده و مسکن های مناسب را مطابق وضعیت حفره تجویز می نماید.

درای ساکت
Dry Socket (Alveolar Osteitis)

درای ساکت
اصولاً یکی از اولین اتفاقات بعد از خارج کردن دندان و جراحی‌های دهان، چه بافت نرم و چه بافت سخت، تشکیل لخته در ناحیه می باشد. لخته علاوه بر وظیفه اولیه کواگولیشن، دارای وظایف دیگری نیز میباشد، از جمله:
بوجود آوردن داربستی برای ترمیم بعدی
جلوگیری از تهاجم میکروارگانیسم ها
هر عاملی که در روند تشکیل لخته اختلال ایجاد کند میتواند باعث تعویق ترمیم زخم شود. در حقیقت، درای ساکت را می توان نقص در تشکیل لخته و یا از بین رفتن لخته تشکیل شده بعد از جراحی تعریف کرد.

درای ساکت
عوامل متعددی در از بین رفتن لخته موجود در ناحیه ساکت موثرند، برخی از پر اهمیت ترین آنها:
* جنسیت، درصد ابتلا در خانم ها بیشتر است
* محل دندان، هرچه دندان خلفی¬تر باشد، ریسک ابتلا بیشتر است همچنین، در فک پایین ریسک بیشتر از فک بالاست
* سختی پروسه خارج کردن دندان
* برخی تغییرات هورمونی یا مصرف برخی داروها
* ترومای مکانیکال ناحیه ساکت بعداز خارج کردن دندان
* ترکیبات آنزیم های بزاق و برخی از میکروارگانیسم
* سابقه قبلی
* ایدیوپاتیک
درصد احتمال وقوع درای ساکت در منابع مختلف متفاوت است. در دندانهای خلفی فک پایین خانمها این میزان تا 20 درصد گزارش شده است.
علائم و نشانه های درای ساکت
* دارای درد بسیار شدیدی است، این درد به مسکن های معمول پاسخ خوبی نمی دهد و گاهی حالت ارجاعی به دندان های قدامی تر، سر و صورت و چشم و گوش همان سمت و حتی گردن درد.
* درد از روز دوم یا سوم بعد از کشیدن دندان آغاز می شود.
* در معاینه بالینی غشاء سفید فیبرینو لوکوسیتر روی استخوانی که حاوی لخته نیست دیده می¬شود و ناحیه به تماس حساس است.
* نکته مهمی که در معاینه ناحیه جراحی دیده می‌شود عدم وجود هرگونه تورم، اریتم، تخلیه چرک یا موارد مشابه است.
* برخی بیماران از وجود طعم بد و فلزی در دهان شکایت دارند.
درمان درای ساکت

درای ساکت
شامل دو قسمت است: درمان های سیستمیک و درمان¬های موضعی.
درمان های سیستمیک،
عمدا شامل استفاده از ضد دردهای قوی است. می توان از مسکن های دارای مخدر از قبیل استامینوفن کدئین و
یا سایر مسکن های تزریقی همانند پیروکسیکام یا کتورولاک استفاده کرد . استفاده ترکیبی از این موارد به همراه
مسکن هایی مانند ایبوپروفن می تواند تاثیر بسزایی داشته باشد.
* درمان موضعی،

درای ساکت
شامل پوشش ناحیه ساکت با ماده ای با ماندگاری در حد یک تا دو روز و اثرات تسکینی موضعی است. مهمترین ماده ای که دارای این خصوصیات است خمیر زینک اکساید اوژنول خالص می باشد. استفاده از خمیرهایی مثل زونالین می تواند اثرات تحریکی روی ساکت داشته باشند. امروزه معتقدند وارد آوردن ترومای مکانیکی و کورتاژ در دیواره¬های ساکت منجر به از بین رفتن سد حفاظتی شده و در پروتکل‌ درمانی قرار ندارد. در مواردی که درد زیاد است، انجام یک بی حسی موضعی برای شستشو با نرمال سالین جهت خارج کردن هرگونه دبری مواد غذایی از ناحیه و قرار دادن خمیر حاوی زینک اکساید اوژنول در محل توصیه میشود.

درای ساکت
در مورد بیمارانی که به دلایل ذکر شده احتمال وقوع درای ساکت در آن¬ها بالاست دو نکته قابل توجه است:
* دقت در توضیح کافی به بیمار در جهت آگاهی و آمادگی ذهنی.
* برخی منابع استفاده از یک چهارم کپسول تتراسایکلین در محل ساکت در زمان خارج کردن دندان را در پیشگیری از آن موثر می دانند.
با سپاس از دوست و همکار عزیز، جناب دکتر علیرضا توتونچیان.

دکتر علیرضا رجائی

سوالات عوارض و درمان

تماس با ما